تسمه تایم چیست؟
به صورت کلی انرژی ناشی از سوختن بنزین در محفظه احتراق، عامل اصلی حرکت ماشین محسوب می‌شود. تولید نیروی محرکه در خودروهای احتراقی با چهار عملیات اصلی یعنی مکش، تراکم، انفجار و تخلیه در موتور صورت می‌گیرد؛ در این میان قطعات مختلفی درگیر هستند که تسمه تایم یک قطعه کلیدی و بسیار مهم در انجام هر چهار عملیات اصلی موتور است.
این قطعه پلاستیکی وظیفه هماهنگی سرعت گردش میل‌لنگ و میل سوپاپ با یکدیگر را بر عهده دارد؛ در واقع میل‌لنگ را به میل سوپاپ متصل می‌کند تا طبق یک زمان‌بندی مشخص، عملیات باز و بسته شدن دریچه سوپاپ متناسب با موقعیت قرارگیری پیستون‌ها انجام گیرد.
خودروهای درون سوز به منظور تولید نیروی محرکه به چهار مرحله مکش ،تراکم ،احتراق و تخلیه وابسته هستند.در تمامی مراحل فوق سوپاپ ها با باز و بسته شدن خود نقش اساسی را ایفا می نمایند. این باز و بسته شدن توسط میل بادامک صورت می گیرد. میل بادامک نیروی لازم برای حرکت دورانی خود را توسط تسمه تایم از میل لنگ دریافت می کند. در حقیقت تسمه تایم وظیفه ارتباط میل لنگ و میل بادامک را بر عهده دارد. اما سوپاپ ها باید متناسب با وضعیت پیستون ها باز و بسته شوند و این نیاز به زمان بندی خاص و بسیار دقیقی دارد. در حقیقت وظیفه این زمان بندی بر عهده تسمه تایم و میل بادامک می باشد.در نتیجه هرگونه خللی در کار تسمه تایم باعث خواهد شد که سوپاپ ها از کنترل خارج شود و با توجه به فشارهای ناشی از بالا و پایین شدن پیستون ها حرکت کند که آسیب های جدی را در پی خواهد داشت.
تسمه تایم یا زنجیر تایم چیست؟
در گذشته در خودروها به جای تسمه تایم از زنجیر استفاده می شد و تا زمانی که آسیب جدی به موتور خودرو نرسانده بود تعویض نمی شد ولی امروزه تسمه جایگزین زنجیر شده و زمان تعویض آن برای هر مورد خاص مشخص است. البته اکنون نیز در برخی از ماشین های سنگین از زنجیر استفاده می شود. بین این دو تفاوت اساسی وجود دارد. زنجبر تایم به خاطر جنس فلزی خود از آسیب هایی که احتمال رویت آن ها در تسمه تایم وجود دارد در امان است و می توان گفت عمر تعویض به اندازه عمر خود پیشرانه است و نیازی به تعویض آن وجود ندارد.
تفاوت بین تسمه تایم و زنجیرتایم
تسمه تایم قطعه‌ای است که هیچ صدایی از خود تولید نمی‌کند و به دلیل جنس پلاستیکی و اصطحکاکی که حین حرکت خودرو ایجاد می‌شود، به مرور زمان دچار فرسایش شده و نیاز به تعویض در مدت زمان مشخص دارد که هزینه تعویض آن بسیار کم است.
زنجیرتایم قطعه‌ی فلزی پر سر و صدایی است که عمر طولانی‌تری دارد؛ حتی بعضی معتقدند عمر آن به اندازه عمر خود ماشین است و هیچ‌وقت نیازی به تعویض آن نیست. ما به شما توصیه می‌کنیم که به صورت مرتب سلامت زنجیرتایم ماشین خود را چک کنید تا از عدم نیاز به تعویض آن اطمینان حاصل پیدا کنید.
از لحاظ عملکردی زنجیرتایم گزینه بهتری است، زیرا که انتقال قدرت توسط آن نسبت به تسمه تایم بیشتر است؛ همچنین به دلیل عدم نیاز به تعویض در بیشتر موارد، هزینه‌ی کمتری را بر عهده شما می‌گذارد.
در نظر داشته باشید که پارگی تسمه تایم منجر به تعمیر یا تعویض موتور می‌شود؛ در صورتی که پارگی زنجیرتایم به احتمال بسیار بالا با تعویض کل موتور خودرو همراه است و قابل تعمیر نیست. همچنین در موارد نادر این امکان وجود دارد که زنجیر تایم به یک باره دچار پارگی شود.
زمان تعویض تسمه تایم
بازه زمانی پیشنهاد شده برای تعویض تسمه تایم بین 60 تا 120 هزار کیلومتر و یا 6 سال پس از زمان تولید خودرو است اما این عدد در خودروهای مختلف متفاوت است.
چه زمانی تسمه تایم باید تعویض شود ؟ از روی چه نشانه هایی می توان متوجه شد؟
1.مشکلات اگزوز
یکی از مشکلات مربوط به تسمه تایم ،دود کردن بیش از حد اگزوز است زیرا اگر تسمه تایم مشکل داشته باشد ،موتور باید تلاش بیشتری برای به حرکت در آوردن قطعات خود کند پس فشار بیشتری به آن وارد می شود و به همین علت دود زیادی از اگزوز خارج می گردد.
2-مشکلات استارت و حرکت
تسمه تایم یکی از قطعات خودرو است که کاملا دقیق طراحی شده و همیشه باید تنظیم باشد تا بتواند به ازای هر یک بار چرخیدن میل بادامک، دو بار میل لنگ را بچرخاند. با چرخش میل بادامک ، دریچه ها یا سوپاپ های ورود و خروج گاز باز و بسته می شوند.
متناسب با لحظه حرکت پیستون ها این دریچه ها باز و بسته می شوند. پس اگر زمان بندی این چرخه به هم بریزد بقیه چیزها نیز از تنظیم خارج می گردندکه این امر می تواند باعث درست استارت نخوردن خودرو شود.
3. از بین رفتن دندانه ها
تسمه تایم هر 60 هزار مایل عوض شود، اما در برخی وسائل نقلیه این عدد می تواند تا 110 هزار مایل هم باشد.تسمه تایم های کارکرده در مدت زمان استفاده شان ، فرسایش و خوردگی دندانه ها را به دنبال دارد.
4- دور موتور بد عمل می کند
اگر هنگام رانندگی متوجه شدید موتورتان تنظیم نیست و درست کار عمل نمی کند و دور موتور به 2 تا 4 هزار دور رسیده ، باید تسمه تایم را چک کنید زیرا اگر تسمه تایم شُل شده باشد، خودرو شروع به لغزش می کند و در حین شتاب ، دور موتور بالاتر می رود. این می تواند نشانه از بین رفتن دندانه ها هم باشد.
بعد از پارگی تسمه تایم چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ موتور مختل می‌شود.
پیستون با سوپاپ‌ها برخورد کرده و منجر به تولید صدای بلندی از موتور می‌شود.
اکسیژن و سوخت در زمان مشخص وارد سیلندر نشده و در نتیجه تامین نیروی محرکه ماشین دچار اختلال می‌شود.
به طور قطع نمی‌توان گفت که پاره شدن تسمه تایم برای تمامی اتومبیل‌ها نتیجه یکسانی دارد، زیرا که خودروهای مختلف واکنش‌های متفاوتی در برابر پارگی تسمه تایم دارند. به طور مثال با پارگی تسمه تایم در پراید ساخت قدیم به این دلیل که پیستون‌ها با سوپاپ برخوردی ندارند، تنها موتور خاموش شده و قطعات سرسیلندر هیچ آسیبی نمی‌بینند؛ اما با پارگی تسمه تایم در خودروهایی مانند سمند، سوپاپ‌ها با پیستون به شدت برخورد می‌کنند و ممکن است این پارگی منجر به معیوبی سرسیلندر، سوپاپ‌ها و قطعات استفاده شده در هر کدام شود و یا حتی نیاز به تعویض یک یا تمامی قطعات باشد.
عمر مفید تسمه تایم برخی از خودروهای داخلی
در زیر زمان تعویض تسمه تایم برای برخی خودروهای موجود در بازار آمده‌است؛
دقت کنید که برای دریافت اطلاعات جامع‌تر و دقیق‌تر راجع به زمان تعویض ، بهتر است به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید.
پراید: ۸۰ هزارکیلومتر
ریو: ۶۵ هزار کیلومتر
زانتیا: ۶۵ هزار کیلومتر
پژو ۲۰۶ تیپ دو: ۷۰ هزار کیلومتر
پژو ۲۰۶ تیپ پنج: ۶۰ هزار کیلومتر
پژو ۴۰۵: ۶۰ هزار کیلومتر
تندر ۹۰: ۴۵ هزار کیلومتر
رانا: ۶۰ هزار کیلومتر